Թեմա 1. Հայկական լեռնաշխարհը.
Հայկական լեռնաշխարհը եզերող լեռնաշղթաները
Պոնտական լեռնաշղթա – Գտնվում է հայկական լեռնաշխարհի հյուսիս-արևմուտքում։ Եզերվում է հյուսիսից Կովկասյան լեռների ստորոտներով Սև ծովից ձգվում է մինչև Կասպից ծով։
Հայկական Պար լեռնաշղթա – Գտնվում է հայկական լեռնաշխարհի կենտրոնական հատվածում։ Այն լեռնաշխարհը բաժանում է հյուսիսային և հարավային մասերի։ Այն արևելքից սկիզբ է առնում Արարատ սարից։
Տավրոսյան լեռնաշղթա – Գտնվում է փոքրասիական բարձրավանդակի հարավում։
Լեռնագագաթները
Մեծ Արարատ – Ծովի մակարդակից բարձր է 5165մ։
Փոքր Արարատ – Ծովի մակարդակից բարձր է 3925մ։
Արագած – Ծովի մակարդակից բարձր է 4090մ։
Գետերը
Եփրատ, Տիգրիս, Արաքս, Ճորոխ, Կուր, Ախուրյան, Հրազդան, Որոտան։
Լճերը
Սևան – Նախկինում անվանել են Գեղամա/Գեղարքունյաց ծով։ Բավականին քաղցրահամ է և ունի բուսական ու կենդանական աշխարհ։
Վան – Նախկինում Նաիրի երկիր կամ Բզնունյաց ծով։ Աղի է և ունի միայն տառեխ ձկնատեսակ։
Ուրմիա – Նախկինում անվանել են Կապուտան ծով։ Շատ աղի է և չունի բուսական, կենդանական աշխարհ։
Մեծ Հայքի 15 նահանգները
Այրարատ, Գուգարք, Տայք, Բարձր Հայք, Ծոփք, Աղձնիք, Տարուբերան, Վասպուրական, Ուտիք, Արցախ, Սյունիք, Մոկք, Կորճայք, Պարսկահայք և Փայտակարան։
Թեմա 2. Վանի Աշխարհակալ տերությունը.
Վանի տերության սահմանները Արգիշտի I-ի օրոք
Արգիշտի I-ի օրոք (Ք․ա․ 786-764 թթ․) Վանի թագավորությունն ընդգրկում էր Ուրմիա լճի հարավային ափերից մինչև Ջավախք գավառն ընկած տարածքը, Սևանա լճի ավազանից և Կուր գետից մինչև Մելիտեա և Թաբալ երկրները, Մասիուս և Կորդվաց լեռներից մինչև Ճորոխի ավազանը։
Վանի տերության սահմանները Սեպուհ II-ի օրոք
Սեպուհ II-ի օրոք (Ք․ա․ 764-735 թթ․) նրա տիրապետությունը հասնում էր Սև ծով՝ ներառելով Կուլխա երկիրը։ Տերության հյուսիսարևելյան սահմանը հասնում էր Կուր գետին։ Արևելքում տերության սահմանը հասնում էր Կասպից ծով, իսկ արևմուտքում՝ Փոքր Ասիա։
ԱՐԱՔՍ ՔԱԼԻՋՅԱՆ 