Համեմատել ՀՀ-ի և ձեր ընտրությամբ որևէ այլ երկրի բնակչությանը վերաբերող ցուցանիշները՝ ընդհանրություններն ու տարբերությունները, փորձելով բացատրել դրանց պատճառները:
1.Ծնելիության նվազում վերջին 5 տարիների ընթացքում։ 2.Լուրջ ծնելիության նվազում է նկատվում 30-40 տարվա ընթացքում։ 3.40 տարեկանից վերև գերակշռում են կանայք։ 4.Ծնելիությունը գնալով քչանում է և ամենաբարձր ծնելիությունը եղել է 30-34 տարի առաջ, որից հետո այն միայն նվազել է։
2.Համեմատել ՀՀ-ի և ամբողջ աշխարհի բնակչությանը վերաբերող ցուցանիշները՝ ընդհանրություններն ու տարբերությունները, փորձելով բացատրել դրանց պատճառները:
1.Հայաստանում կանանց բնակչության թիվը մեծանում է 25-29 տարեկանից սկսած, իսկ աշխարհում 60-64 տարեկանից սկսած։ 2.Հայաստանում ծնելությունը գնալով քչանում է, իսկ աշխարհում շատանում։ 3.Հայաստանում գերակշռում է 30-34 տարիքիքային սահմանը, իսկ աշխարհում 0-4։ 3.Կազմել ՀՀ բնակչության ազգային կազմի փոփությունան դինամիկան ցույց տվող դիագրամ` նշելով նաև ազգային կազմի փոփոխության պատճառները:
15-19 տարեկանների թիվը Հայաստանում 2015, 2020, 2025 թվականներին։
Տարածք – Կիսաանապատային լանդշաֆտները ընդարձակ գոտի են կազմում նախալեռներում: Դրանք լինում են 800-1400մ բարձրություններում: Այնտեղի տարեկան տեղումների քանակը 230-300մմ է: Տիրապետում են լեռնային գորշ հողերը, որոնց մի մասը <<ղռեր>> են: Մշակվոող հատվածներում հողերը բարելավվել են: Կլիմայական պայմաններ – Զոնայի կլիման ավելի ցամաքային է, քան տափաստաններում։ Հուլիսի միջին ջերմաստիճանը +22 +27 °C է։ Տարեկան տեղումների քանակը քիչ է՝ 200 – 300 մմ.։ Բուսական աշխարհ – Աճում է ավազուտային բոշխ, դաշտախոտ, օշինդր, աղուտաբույսեր, թփուտներ, կոշտ ու փշոտ խոտեր։ Կենդանական աշխարհ – Շատ են բազմապիսի կրծողները՝ գետնասկյուռները, ճագարամկները կամ գետնանապաստակները, ծվծվանները կամ խոտադիրները։ Խոշոր խոտակեր կենդանիներից կան այծքաղներ, որոշ վայրերում պահպանվել են վայրի ձիեր։
Տափաստաններ
Տարածք – Գտնվում են ծովափերից հեռու, համեմատաբար ոչ մեծ տեղամասերով, հյուսիսային և հարավային լայնությունների 25 °C և 40 °C միջև։ Կլիմայական պայմաններ – Տափաստանների կլիման բարեխառն ցամաքային է։ Ամռանը տաք է ու չոր, հուլիսի միջին ջերմաստիճանը կազմում է + 20 +24 °C: Ձմռանը մեղմ է արևմուտքում (+3 +4 °C), ցուրտ՝ արևելքում (-5 -20 °C)։ Բուսական աշխարհ – Տափաստաններին բնորոշ բուսատեսակները՝ հացազգի բազմամյա խոտաբույսերն են։ Բնական տափաստանները պահպանվում են միայն արգելոցներում, իսկ դրանցից դուրս մշակվում են հացահատիկային և տեխնիկական կուլտուրաներ։ Կենդանական աշխարհ – Կենդանիներից բնորոշ են կրծողները, որոնք ապրում են խորը բներում։ Կան գիշատիչներ ու թռչուններ։ Մոնղոլիայի տափաստաններում հանդիպում են արջամկներ և այծքաղներ։
Ալպյան մարգագետիններ
Տարածք – Բարձրությունը, որտեղից սկսվում են ալպյան մարգագետինները, հիմնականում կախված է տեղանքի կլիմայական և աշխարհագրական պայմաններից։ Սովորաբար ալպյան մարգագետինները լեռնային շրջաններում անտառներից առանձնացված են ենթալպյան գոտիներով։ Կլիմայական պայմաններ – Բարձրադիր շրջաններում կլիման աստիճանաբար ավելի է խստանում, այդ իսկ պատճառով ալպիական մարգագետինները փոխարինվում են ալպիական տունդրաների։ Բուսական աշխարհ – Ալպյան մարգագետիններին բնորոշ է ցածր աճող բուսականությունը և բուսականության մաս կազմող «բուսական բարձերը»։
2. ՀՀ գետային ցանցի քարտեզ-նշել հետևյալ գետերի անունը, երկարությունը, ակունքն ու գետաբերանը-Ախուրյան, Քասախ, Հրազդան Արփա, Որորտան, Ողջի, Փամբակ, Ձորագետ, Դեբեդ, Աղստև:
3. ՀՀ ռելիեֆի քարտեզ-նշել ա) հետևյալ լեռնաշղթաները. Վիրահայոց, Բազումի, Փամբակի, Գուգարաց, Արեգունու, Սևանի և Արևելյան Սևանի, Վայքի, Զանգեզուրի. բ) հետևյալ հրաբխային լեռնավահանները. Եղնախաղի, Ջավախքի, Արագած, Գեղամա, Վարդենիսի, Սյունիքի:
Դեղին՝ լեռնաշղթաներ Կարմիր՝ հրաբխային լեռնավահաններ
Ուրվագծային կամ թվային քարտեզի վրա նշել ՀՀ հարևան երկրներն ու նրանց հետ ունեցած ՀՀ սահմանների երկարությունը:
Իրան – 42 կմ
Վրաստան – 196 կմ
Թուրքիա – 280 կմ
Ադրբեջան – 930 կմ
2. Թվային քարտեզի վրա նշել ՀՀ տարածքի հեռավորությունը (ուղիղ գծով) Սև ծովից, Միջերկրական ծովից, Կասպից ծովից և Պարսից ծոցից:
Մերձակա ծովերից հեռավորությունը 145 կմ է
Կասպից ծովից հեռավորությունը 175 կմ է
Միջերկրական ծովից հեռավորությունը 750 կմ է
Պարսից ծոցից հեռավորությունը 1000 կմ է
3. Բնութագրեք ՀՀ աշխարհագրական դիրքը դիտարկելով այն տնտեսական, քաղաքական և կլիմայական տեսանկյուններից:
ՀՀ գտնվում է Եվրասիա մայրցամաքի Ասիա աշխարհամասի Հարավ-Արևմտյան Ասիա տարածաշրջանում: Այն ամբողջությամբ հյուսիսային կիսագնդի մերձարևադարձային կլիմայական գոտում է և բնութագրվում է չոր ցամաքային կլիմայով, կլիմային հակադրություններով ու տարվա չորս եղանակների առկայությամբ: Տարածքին բնորոշ է արևային կլիման: Բարդ և խորդուբորդ ռելիեֆի պայմաններում, Հայաստանի տնտեսությունը կենտրոնացված է ՀՀ տարածքի մոտ 60 %-ի վրա։
4. Նշեք 5 երկիր, որոնց աշխարհագրական դիրքը նման է ՀՀ աշխարհագրական դիրքին:
Հայաստանի աշխարհագրական դիրքին են նման ՝ Չեխիայի, Սերբիայի, Շվեյցարիայի, Ավստրիայի և Մոլդովայի աշխարհագրական դիրքերը։
1. Ուրվագծային կամ թվային քարտեզի վրա նշել ՀՀ հարևան երկրներն ու նրանց հետ ունեցած ՀՀ սահմանների երկարությունը:
Պետություն
Սահմանի երկարություն
Թուրքիա
280 կմ
Ադրբեջան
930 կմ
Իրան
42 կմ
Վրաստան
196 կմ
2. Թվային քարտեզի վրա նշել ՀՀ տարածքի հեռավորությունը (ուղիղ գծով) Սև ծովից, Միջերկրական ծովից, Կասպից ծովից և Պարսից ծոցից:
Համաշխարհային օվկիանոս
Ամենակարճ հեռավորությունը
Մինչև Սև ծով
163 կմ
Մինչև Կասպից ծով
193 կմ
Մինչև Միջերկրական ծով
750 կմ
Մինչև Պարսից ծոց
1000 կմ
3. Բնութագրեք ՀՀ աշխարհագրական դիրքը դիտարկելով այն տնտեսական, քաղաքական և կլիմայական տեսանկյուններից:
Հայաստանը գտնվում է արևմտյան (եվրոպական), (արևելյան իսլամական) և սլավոնական քաղաքակրթությունների փոխազդեցության գոտում: Ելք չունի դեպի ծովերն ու օվկիանոսները (ուղղակիորեն չի կարող օգտվել դրանց հաղորդակցության ուղիներից և բնական հարստություններից): Հեռու է ընկած աշխարհի բարձր զարգացած երկրներից և հզոր տնտեսական կենտրոններից: Մոտ է գտնվում Պարսից ծոցի և Կասպից ծովի նավթագազաբեր ավազաններին, բնական տարբեր ռեսուրսներով հարուստ Ռուսաստանին և Իրանին: Ռազմավարական գլխավոր դաշնակցին՝ Ռուսաստանի Դաշնության հետ չունի անմիջական սահման:
4. Նշեք 5 երկիր, որոնց աշխարհագրական դիրքը նման է ՀՀ աշխարհագրական դիրքին:
Պարագվայ – չունի ելք դեպի ծով, ունի 4 հարևան երկրներ, հեռու է բարձր զարգացած երկրներից:
Բութան – չունի ելք դեպի մոտ:
Բելառուս – չունի ելք դեպի ծով, չունի անմիջական կապ բարձր զարգացած երկրների հետ:
Ղրղզստան – չունի ելք դեպի ծով, չունի անմիջական կապ բարձր զարգացած երկրների հետ:
Մոնղոլիա – չունի ելք դեպի ծով, չունի անմիջական կապ բարձր զարգացած երկրների հետ: