Category: Իրավունք

https://www.canva.com/design/DAFgSkLGLTs/CxMqyacXY9UivaH1ASp7Og/view?utm_content=DAFgSkLGLTs&utm_campaign=designshare&utm_medium=link&utm_source=viewer

Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին

Հոդված 19

1. Յուրաքանչյուր մարդ իրավունք ունի անարգել կերպով հավատարիմ մնալ իր կարծիքներին:

2. Յուրաքանչյուր մարդ ունի իր կարծիքն ազատ արտահայտելու իրավունք. այդ իրավունքն ընդգրկում է, անկախ պետական սահմաններից, բանավոր, գրավոր կամ մամուլի միջոցով կամ էլ գեղարվեստական ձևով արտահայտված կամ մի այլ ձևով սեփական ընտրությամբ ամեն տեսակի ինֆորմացիա ու գաղափարներ որոնելու, ստանալու և տարածելու ազատությունը:

3. Սույն հոդվածի 2-րդ կետում նախատեսված իրավունքներից օգտվելը դնում է հատուկ պարտականություններ և հատուկ պատասխանատվություն: Հետևաբար, այն կապված է որոշ սահմանափակումների հետ, սակայն, պետք է սահմանվեն օրենքով և լինեն անհրաժեշտ.
ա/ այլ անձանց իրավունքներն ու հեղինակությունը հարգելու համար.
բ/ պետական անվտանգության, հասարակական կարգի, բնակչության առողջության կամ բարոյականության պահպանության համար:

Ըստ 19-րդ հոդվածի 1-ին կետի՝ ցանկացած մարդ կարող է մնալ իր կարծիքին։
Ըստ 2-րդ կետի՝ ցանկացած մարդ կարող է ազատ արտահայտել իր կարծիքը և տարածել այն բանավոր, գրավոր, գեղարվեստական կամ այլ ձևերով։
Ըստ 3-րդ կետի՝ 2-րդ կետում նշված ացատության իրավունքից օգտվելը ունի սահմանափակումներ և արգելքներ, նշավծ ազատությունից օգվելուց հետո մարդը կրում է պարտականություններ և պատասխանատվություն։ Նշված սահմանափակումներն են՝ հարգել այլ անձանց իրավունքները և պահպանել պետական անվտանգությունը։

• Որն է պարտադիր կամ հարկադիր աշխատանքը
  Պարտադիր աշխատանքն այն է, որ անձը պարտադրված է աշխատում, քանի որ կնքել է պայմանագիր: Հարկադիր աշխատանք այն է, որ ստիպված է աշխատում։

• Աշխատանքային պայմանագրի կնքման նախադրյալները
  Գործատուն իրավունք ունի ինքնուրույն, ուղղակիորեն համալրելու թափուր կամ նոր ստեղծված աշխատատեղերը` կնքելով սույն օրենսգրքով նախատեսված աշխատանքային պայմանագրեր:
  

• Աշխատանքային փորձաշրջան որ դեպքում է սահմանվում
  Աշխատանքային պայմանագրի կնքման ժամանակ կողմերի համաձայնությամբ կարող է սահմանվել փորձաշրջան: Աշխատանքային փորձաշրջանը սահմանվում է, որպեսզի ստուգեն տվյալ անձի համապատասխանությունը և ընդունակությունը։

• Նշել անհրաժեշտ փաստաթղթերի ցանկը ըստ ըստ տարիքային խմբերի 
  Աշխատանքային պայմանագիր կնքելու համար անհրաժեշտ է հետևյալ փաստաթղթերը. 
  1. անձը հաստատող փաստաթուղթ
  2. աշխատանքային գրքույկ, սոցիալական ապահովության քարտ
  3. կրթության կամ անհրաժեշտ որակավորման մասին վկայական
  4. տեղեկանք առողջական վիճակի մասին
  5. օրենքով կամ այլ նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված այլ փաստաթղթեր 

• Նշել գրանցմամբ աշխատողի առավելությունները 
  Գրանցմամբ աշխատողի առավելություններն են, որ աշխատանքային պայմանագրի հիման վրա, գործատուի օգտին կատարում է իր աշխատանքը ՝ ըստ իր մասնագիտության, որակավորման և պաշտոնի։

• Ներկայացնել աշխատանքային փորձաշրջանը ըստ օրենքի 
  1. Փորձաշրջանի ժամկետը չի կարող երեք ամսից ավելի լինել, բացառությամբ սույն հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված դեպքերի: 
  2. Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ նախատեսված դեպքերում մինչև վեց ամիս ժամկետով կարող է սահմանվել փորձաշրջան: 
  3. Փորձաշրջանի համար սահմանված ժամկետում չեն ներառվում աշխատանքից աշխատողի բացակայության հետևյալ ժամանակահատվածները.
  1) կոլեկտիվ կամ աշխատանքային պայմանագրով նախատեսված ժամանակահատվածը. 
  2) կողմերի համաձայնությամբ (ներառյալ` չվճարվող) արձակուրդի ժամանակահատվածը. 
  3) աշխատողի ժամանակավոր անաշխատունակության ժամանակահատվածը. 
  4) պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից աշխատողի վրա դրված պարտականությունների կատարման ժամանակահատվածը. 
  5) օրինական գործադուլի ժամանակահատվածը, եթե աշխատողը օրենքով սահմանված կարգով մասնակցում է գործադուլին:

• Աշխատանքային արձաակուրդ
  1. հղիության և ծննդաբերության արձակուրդ.
  2. մինչև երեք տարեկան երեխայի խնամքի համար տրամադրվող արձակուրդ.
  3.ուսումնական արձակուրդ
  4.չվճարվող արձակուրդ
  5.վարձատրվող արձակուրդ
• Աշխատանքից ազատում

Ուսումնական հաստատությունում ովքե՞ր են վարչական աշխատողները։

Ուսումնական հաստատությունում վարչական աշխատողներ են՝ տնօրենը, կազմակերպիչները (դասղեկներ), դասավանդողները, տեխնիկական գործընթացները համակարգողները (գործավարներ), լրացուցիչ կրթության ուսուցիչները։

Ուսումնական հաստատությունում ովքե՞ր են «մանկավարժական այլ աշխատողները»։

Այլ մանկավարժական աշխատողներ կարող են լինել հոգեբանները, ներառական կրթությամբ զբաղվող մասնագետները, ժամանակավոր ծրագրերով դասավանդող մասնագետները։

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

• Սկզբում ինքնուրույն, առանց օգտվելու որևէ գրականությունից, պատասխանում է հարցին։ Հետո իր գրածը համեմատում է օրենքի 27-րդ հոդվածի հետ։
• Շեղատառով նշում է այն կետերը, որոնք իր գրածում կան, բայց օրենքում չկան։ Բոլդով լրացնում է այն կետերը, որոնք ավելացրել է օրենքից։ Աշխատանքը տեղադրում է իր բլոգում։
• Շեղատառով նշած կետերից ընտրում է երկուսը և հիմնավորում, թե ինչու այդ կետերը պետք է լինեին։

Իմ կարծիքով մանկավարժական աշխատողն իրավունք ունի՝

1. Տեղեկացնելու սովորողի վարքի, առաջադիմության մասին սովորողի ծնողներին, խնամակալին, հատկապես տարրական և միջին դպրոցներում։
2. Դասապրոցեսից դուրս իրականացնել անհատական դասեր, քննարկումներ սովորողների հետ, ըստ սովորողի ցանկության։
3. Դասարանից դուրս հանել այն սովորողներին ովքեր խանգարում են դասապրոցեսը։
4. Պահանջելու սովորողից հարգանք իր անձի և աշխատանքի հանդեպ։
5. Լուծարելու ուսումնական հաստատության հետ կնքած պայմանագիրը, եթե որևէ կետ խախտվել կամ չի կատարվել ուսումնական հաստատության կողմից։

Իմ կարծիքով մանկավարժական աշխատողը պարտավոր է՝

1. Պատշաճ և համակարգված կերպով անցկացնել դասը։
2. Ցուցաբերել անհատական վերաբերմունք յուրաքանչյուր սովորողի նկատմամբ և դասապրոցեսից դուրս պատասխանել նրանց հարցերին։
3. Հարգել սովորողի իրավունքները և հոգեբանական ճնշում չգործադրել սովորողի վրա։
4. Պահանջել սովորողից կատարվելիք աշխատանքները, և դրանց բացակայության արդյունքում քննարկել չկատարելու պատճառները։
5. Հետևել սովորողի վարքագծին և գործունեությանը միայն դպրոցի ներսում/դասապրոցեսի ընթացքում, դպրոցից դուրս չխառնվել սովորողի անձնական կյանքին և գործունեությանը։

Ըստ օրենքի մանկավարժական աշխատողն իրավունք ունի`

1) մասնակցելու ուսումնական հաստատության կառավարմանը` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ և ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ սահմանված կարգով.

2) ընտրելու և ընտրվելու համապատասխան պաշտոններում և կառավարման համապատասխան մարմիններում.

3) մասնակցելու ուսումնական հաստատության գործունեությանը վերաբերող հարցերի քննարկմանը և լուծմանը.

4) բողոքարկելու ուսումնական հաստատության ղեկավար մարմինների հրամանները, որոշումները և կարգադրությունները` Հայաստանի Հանրապետության oրենսդրությամբ սահմանված կարգով.

5) առաջարկներ ներկայացնելու առարկայական չափորոշիչների, ծրագրերի, դասագրքերի բարելավման վերաբերյալ.

6) oգտվելու ուսումնական հաստատության գրադարանի, տեղեկատվական պահոցների ծառայություններից` ուսումնական հաստատության կանոնադրությանը համապատասխան.

7) ընտրելու և կիրառելու դասավանդման այնպիսի մեթոդներ և միջոցներ, որոնք ապահովում են ուսումնական գործընթացի բարձր որակ` իր ընտրությամբ օգտագործելով կրթության պետական կառավարման լիազորված մարմնի երաշխավորած դասագրքեր և ուսուցողական նյութեր, ձեռնարկներ և սովորողների գիտելիքների, հմտությունների և կարողությունների գնահատման մեթոդներ.

8) պաշտպանված լինելու սովորողների, մանկավարժական և այլ աշխատողների այնպիսի գործողություններից, որոնք նսեմացնում են իր մասնագիտական վարկանիշն ու արժանապատվությունը.

9) ունենալու կազմակերպական և նյութատեխնիկական պայմաններ մասնագիտական գործունեություն իրականացնելու համար.

10) իր շահերի պաշտպանության նպատակով ստեղծելու կազմակերպություններ, արհմիություններ կամ անդամակցելու դրանց` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով.

11) հանրակրթության պետական չափորոշչին համապատասխան` մշակելու և իրականացնելու դասապլաններ, թեմատիկ միավորներ.

12) մասնակցելու վերապատրաստումների, գիտաժողովների, քննարկումների և լսումների.

13) դիմելու արտահերթ ատեստավորվելու կամ որակավորման համապատասխան տարակարգ ստանալու համար.

13.1) ինքնուրույն և իր միջոցներով մասնակցելու վերապատրաստումների.

14) օգտվելու օրենքներով և ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ իրեն վերապահված իրավունքներից, լիազորություններից և խրախուսման ձևերից:

Ըստ օրենքի մանկավարժական աշխատողը պարտավոր է`

1) հարգել և պաշտպանել սովորողի իրավունքներն ու ազատություները, պատիվն ու արժանապատվությունը.

2) նպաստել երեխայի կրթության իրավունքի իրացմանը` հաշվի առնելով յուրաքանչյուրի կրթական կարիքների առանձնահատկությունները.

3) նպաստել ուսումնական հաստատությունում սովորողների կողմից հանրակրթական (հիմնական և լրացուցիչ) ծրագրերի յուրացման և առարկայական չափորոշիչների ապահովման գործընթացին, ինչպես նաև ուսուցման մեթոդների կիրառման միջոցով համապատասխան գիտելիքների, հմտությունների ձեռքբերմանը, արժեքային համակարգի ձևավորմանը, իրականացնել հանրակրթական ծրագրերը.

4) ապահովել սովորողների ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքներով նկարագրված գիտելիքը, հմտությունները, արժեքները և դիրքորոշումները, նպաստել կարողունակությունների ձևավորմանը.

5) հետևողականորեն կատարելագործել իր առարկայական և մասնագիտական գիտելիքներն ու հմտությունները, իրականացնել ստեղծագործական և հետազոտական աշխատանքներ.

6) համագործակցել ծնողների հետ երեխաների կրթության կազմակերպման և ընտանեկան դաստիարակության հարցերում.

7) համագործակցել գործընկերների հետ փորձի փոխանակման և մասնագիտական գործունեության արդյունավետության բարձրացման նպատակով.

7.1) իր պաշտոնի նկարագրին համապատասխան` մասնակցել վերապատրաստումների` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշմամբ սահմանված կարգի և ժամանակացույցի համաձայն.

8) պահպանել ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ, ներքին իրավական ակտերով, ներքին կարգապահական կանոններով և ուսումնական հաստատությունների մանկավարժական աշխատողների բարեվարքության կանոններով (վարքականոնով) սահմանված պահանջները, ապահովել ուսումնադաստիարակչական գործառույթները.

9) սովորողների մեջ ձևավորել պատշաճ վարքագիծ ու վարվելակերպ, դաստիարակել հայրենասիրություն.

10) սովորողների մեջ զարգացնել ինքնուրույնություն, նախաձեռնություն և ստեղծագործական ունակություններ:

Իրավունք ունի. կետեր, որ չկային օրենքում.

Տեղեկացնելու սովորողի վարքի, առաջադիմության մասին սովորողի ծնողներին, խնամակալին, հատկապես տարրական և միջին դպրոցներում։

Միջին կամ տարրական դպրոցներում ուսուցիչներն իրավունք ունեն ներկայացնելու սովորողի առաջադիմության, վարքագծի վերաբերյալ տեղեկություններ սովորողի խնամակալին կամ ծնողին։ Երբեմն նրանք բավարար չափով տեղեկացված չեն լինում իրենց երեխայի ուսումնական գործընթացներին և խնդիրներից, այդ իսկ պատճառով անհրաժեշտ կարելի է համարել այն, որ մանկավարժական աշխատողները կարող են և իրավունք ունեն դրանք ներկայացնել ծնողին կամ խնամակալին, հաշվի չառնելով սովորողի ցանկությունները։ Սակայն բարձր դասարաններում, ավագ դպրոցում սովորողն արդեն ինչ-որ չափով ձևավորված անհատականություն է և պետք է գիտակցի իր պատասխանատվությունները։ Իսկ դրանց մասին կարող է խոսել արդեն հենց մանկավարժական աշխատողի հետ և դեմ առ դեմ, առանց ծնողի կամ խնամակալի միջնորդավորվածությանը։

Լուծարելու ուսումնական հաստատության հետ կնքած պայմանագիրը, եթե որևէ կետ խախտվել կամ չի կատարվել ուսումնական հաստատության կողմից։

Եթե որևէ պայմանագրային կետ ուսումնական հաստատությունը չի կատարել, չի բավարարել մանկավարժական աշխատողի պահանջները, ապա վերջինս իրավունք ունի ուսումնական տարվա ցանկացած ժամանակաշրջանում չեղյալ համարել պայմանագիրը։ Այստեղ արդեն պատասխանատվություն է կրում ուսումնական հաստատությունը, քանի որ մանկավարժական աշխատողն իր հաստատության առանցքային կետն է, և պետք է բավարարի նրա պահանջներն ըստ պայմանագրի։

Պարտավոր է. կետեր, որ չկային օրենքում.

Պահանջել սովորողից կատարվելիք աշխատանքները, և դրանց բացակայության արդյունքում քննարկել չկատարելու պատճառները։

Պարտավոր է, քանի որ այն մտնում է իր պարտականությունների մեջ և պետք է հետևողական լինի սովորողի առաջադիմության և ուսումնառության նկատմամբ։ Պարտավոր է նաև անհատական քննարկել սովորողի հետ այն խնդիրները կամ պահանջները, որոնց պատճառով սովորողը չի կատարել իրենից պահանջվելիքը։ Մանկավարժական աշխատողն այն կարևոր մարդկանցից է, ով պատասխանատվության իր բաժինն ունի սովորողի առաջադիմության և կրթության հարցում։

Հետևել սովորողի վարքագծին և գործունեությանը միայն դպրոցի ներսում/դասապրոցեսի ընթացքում, դպրոցից դուրս չխառնվել սովորողի անձնական կյանքին և գործունեությանը։

Դպրոցի ներսում կամ տարածքում մանկավարժական աշխատողը պատասխանատվություն է կրթում սովորողի լինելության և «խնամքի» մասով։ Դրա համար նա պարտավոր է հետևել սովորղի վարքին դպրոցի տարածքում։ Սակայն դպրոցից դուրս սովորողի կյանքի նկատմամբ պատասխանատվություն են կրում նրա ծնողներն ու հենց ինքը՝ սովորողը։ Մանկավարժական աշխատողը պետք է դա գիտակցի, և պարտավոր է չխառնվել սովորողի անձնական կյանքին դպրոցից դուրս գտնվելիս։ Հետևաբար այն ինչ կատարվում է սովորողի կողմից դպրոցից դուրս գտնվելիս՝ չպետք է ազդեցություն ունենա նրա առաջադիմության կամ ուսուցիչի վերաբերմունքի վրա։

Սովորողի ուսումնառության արդյունքների գնահատումը

Գործնական աշխատանք․ հենվելով սեփական փորձի վրա  պատասխանեք հարցերին․

• ե՞րբ եք գնահատվում
  Երբ որևէ կատարած աշխատանքի համար հատկացված ժամանակա հատվածը լրանում է ։ Գնահատվում է նաև ամենօրյա ընթացիկ աշխատանքը։
  ո՞վ է գնահատում
  Գնահատում է ուսուցիչը, ծնողը, դասընկերը, և իհարկե աշակերտը։
• ի՞նչն են գնահատում
  Գնահատում են այն աշխատանքը, որն աշակերտն արել է։ Ինչպես նաև աշխատասիրությունը և կարգապահությունը։
• ինչպե՞ս են գնահատում
  Գնահատում են գնահատանիշերով, որը ցույց է տալիս կատարած աշխատանքի որակը։

Պատասխանեք «Ինչո՞ւ գնահատել» հարցին։
Լավ գնահատականը կարելի է ասել մոտիվացիա է։ Վատ գնահատականը նույնպես կարող է լինել մոտիվացիա լավ գնահատական ստանալու համար, սակայն հակառակը չես կարող հերքել։
Փորձեք մեկնաբանել «գնահատումը, որպես սովորողի խրախուսման և շարունակական զարգացումն ապահովող միջոց» արտահայտությունը։
Խրախուսումը գնահատման եղանակներից մեկն է։ Այն սովորողին ոգևորելու, նպատակով է արվում։

Փորձեք ձևակերպել գնահատման գործընթացի սկզբունքներ։

Գնահատանիշը հիմնված է սովորողի կատարած աշխատանքի, դասին ունեցած մասնակցության վրա։

«13. Չափորոշչով սահմանվում են հանրակրթության հիմնական ծրագրերի բովանդակության հետևյալ բաղադրիչները՝

1) գիտելիք. Գնահատելիս շատ կարևոր է առարկայի գիտելիքները,քանի որ առարկաի գիտելիքնեն է օգնում գնահատել։

2) հմտություն. սովորողի համար հմտություններ զարգացնելը շատ կարևոր է,մի բան է գիտելիք ուենալը և մեկ այլ բան է թե ինչպես է մատուցվում այդ գիտելիքը։

3) դիրքորոշում. սովորողը պետք է տարբեր առարկաների վերաբերյալ ունենա իր դիրքորոշումը,կարողանա կարծիք հայտնել։

4) արժեքային բաղադրիչ:» Հանրակրթության պետական չափորոշիչ, բաժին VI 

Այս բաղադրիչներից ո՞րը ի՞նչ ձևով կգնահատեք։ Բերեք օրինակներ։

Դպրոցում գնահատման համակարգը ուսումնական գործընթացի կարևոր բաղադրիչներից է։ Տարբեր դպրոցներ՝ պետական, մասնավոր, փորձարարական, այլընտրանքային, միջազգային, ունեն իրենց գնահատման համակարգը։ Ըստ իս ամենալավ գնահատման համակարգ ունեն միջազգային դպրոցները, քանի որ կրթական ծրագիրն ու պրոցեսն արդեն իսկ ուրիշ կերպ է կազմակերպվում։

Իսկ ի՞նչ եթե չլիներ գնահատումը…. Իրականում լուրջ հետևանքներ չի կարող լինել գնահատման համակարգի բացակայության պատճառով։ Սակայն, մի շարք բուհեր՝ հիմնականում արտասահմանյան պահանջում եմ գնահատականների փաստաթուղթ, որպեսզի հասկանան թե դիմորդն ինչ առաջադիմություն ունի դպրոցական միջավայրում։ Այդ փաստն ինձ համար ողջունելի է։

Այնուամենայնիվ, գնահատումը կարևոր է, այն պատկերավոր ցույց է տալիս սովորողի, ուսուցչի կատարած աշխատանքի արդյունքը։ Իսկ եթե խնդիրներ են առաջ գալիս գնահատման ընթացքում՝ համակարգի խնդիրն է։ Գնահատման բացակայությունը հնարավորություն չի ընձեռի հասկանալու ուսուցչի և սովորողի գրանցած պրոգրեսը։ Այլ հետևանքներ, կարծում եմ չեն կարող լինել։

Հարցեր՝

• Որն է պարտադիր կամ հարկադիր աշխատանքը

Պարտադիր կամ հարկադիր աշխատանք է համարվում որևէ ձևի հարկադրանքի գործադրմամբ կամ գործադրման սպառնալիքի տակ անձից պահանջվող կամ անձի կողմից կատարվող ցանկացած աշխատանքը կամ ծառայությունը, որի համար այդ անձը կամավոր չի հայտնել իր համաձայնությունը։

• Աշխատանքային պայմանագրի կնքման նախադրյալները

Գործատուն իրավունք ունի ինքնուրույն, ուղղակիորեն (առանց մրցութային կամ այլ ընթացակարգերի) համալրելու թափուր կամ նոր ստեղծված աշխատատեղերը` կնքելով սույն օրենսգրքով նախատեսված աշխատանքային պայմանագրեր: Աշխատող փնտրող գործատուն կարող է թափուր կամ նոր ստեղծված աշխատատեղերը համալրել նաև իր կազմակերպած մրցույթով կամ օգտվել համապատասխան մասնագիտացված կազմակերպությունների ծառայություններից: Թափուր աշխատատեղերի համալրման նպատակով մրցույթի կազմակերպման և անցկացման, ինչպես նաև մրցույթում հաղթած անձանց հետ աշխատանքային պայմանագիր կնքելու կարգը սահմանում է գործատուն:

• Աշխատանքային փորձաշրջան որ դեպքում է սահմանվում

Աշխատանքային պայմանագրի կնքման ժամանակ կողմերի համաձայնությամբ կարող է սահմանվել փորձաշրջան: Այն կարող է սահմանվել գործատուի ցանկությամբ` նախատեսված աշխատանքին (պաշտոնին) աշխատողի համապատասխանությունը ստուգելու նպատակով, կամ աշխատանքի ընդունվողի ցանկությամբ` առաջարկվող աշխատանքին (պաշտոնին) իր համապատասխանությունը որոշելու համար: Փորձաշրջանի մասին պայմանները պետք է սահմանվեն աշխատանքային պայմանագրով:

• Նշել անհրաժեշտ փաստաթղթերի ցանկը ըստ ըստ տարիքային խմբերի

Աշխատանքային պայմանագիր կնքելու համար գործատուն պարտավոր է պահանջել հետևյալ փաստաթղթերը.

1. անձը հաստատող փաստաթուղթ.
2. սոցիալական ապահովության քարտ կամ սոցիալական ապահովության քարտ չունենալու մասին տեղեկանք կամ հանրային ծառայության համարանիշ կամ հանրային ծառայության համարանիշ չունենալու մասին տեղեկանք.
3. կրթության կամ անհրաժեշտ որակավորման մասին վկայական, եթե աշխատանքային օրենսդրությանը համապատասխան` աշխատանքը կապված է որոշակի կրթության կամ մասնագիտական պատրաստվածության հետ.
4. տեղեկանք առողջական վիճակի մասին (սանիտարական գրքույկ), եթե աշխատանքային պայմանագիրը կնքվում է այնպիսի աշխատանքների համար, որոնք պահանջում են սկզբնական և պարբերական բժշկական զննություն, ինչպես նաև մինչև տասնութ տարեկան քաղաքացիների հետ աշխատանքային պայմանագիր կնքելու ժամանակ: Այդպիսի աշխատանքների ցանկը և տեղեկանքի (սանիտարական գրքույկի) ձևը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը.
5. ծնողներից մեկի, որդեգրողի կամ հոգաբարձուի կամ խնամակալի գրավոր համաձայնությունը, եթե աշխատանքի է ընդունվում մինչև տասնվեց տարեկան անչափահաս քաղաքացին.
6. օրենքով կամ այլ նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված այլ փաստաթղթեր:

• Նշել գրանցմամբ աշխատողի առավելությունները

Գրանցված աշխատողներն ունենում են մի շարք առավելությունները ի տարբերություն չգրանցվածների։ Հնարավորություն են ունենում ձեռք բերելու սոց. փաթեթները, ապահովագրություն, և առհասարակ գրանցման դեպքում պետական համակարգում ֆիքսվում է աշխատանքը, աշխատած տարիների քանակն ու ստաժը։ Ըստ դրա հետագայում մարդու կենսաթոշակային գումարը համեմատ շատ ավելի բարձր կլինի չգրանցված աշխատողների հետ։

• Ներկայացնել աշխատանքային փորձաշրջանը ըստ օրենքի

Աշխատանքային պայմանագրի կնքման ժամանակ կողմերի համաձայնությամբ կարող է սահմանվել փորձաշրջան: Այն կարող է սահմանվել գործատուի ցանկությամբ` նախատեսված աշխատանքին (պաշտոնին) աշխատողի համապատասխանությունը ստուգելու նպատակով, կամ աշխատանքի ընդունվողի ցանկությամբ` առաջարկվող աշխատանքին (պաշտոնին) իր համապատասխանությունը որոշելու համար: Փորձաշրջանի մասին պայմանները պետք է սահմանվեն աշխատանքային պայմանագրով: Փորձաշրջանի ընթացքում աշխատողն ունի բոլոր իրավունքները և կրում է բոլոր պարտականությունները։

• Աշխատանքային արձակուրդ

Ամենամյա արձակուրդն աշխատանքային օրերով հաշվարկվող ժամանակահատված է, որը տրամադրվում է աշխատողին հանգստանալու և աշխատունակությունը վերականգնելու համար: Այդ ընթացքում պահպանվում է նրա աշխատատեղը (պաշտոնը) և վճարվում է միջին աշխատավարձը:

Յուրաքանչյուր աշխատանքային տարվա համար ամենամյա արձակուրդը տրամադրվում է տվյալ աշխատանքային տարում: Աշխատանքային տարին օրացուցային օրերով հաշվարկվող ժամանակահատված է, որն սկսվում է աշխատողի հետ աշխատանքային պայմանագրով կամ աշխատանքի ընդունման մասին անհատական իրավական ակտով նախատեսված օրն աշխատանքի անցնելու օրվանից և ավարտվում է հաջորդ օրացուցային տարվա համապատասխան ամսին և ամսաթվին։

• Աշխատանքից ազատում

Աշխատավարձի վճարման դադարեցումով բանվորին կամ ծառայողին աշխատանքից (պաշտոնից) հեռացնել թույլատրվում է դրանում լիազորված մարմինների առաջարկությամբ միայն` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ նախատեսված դեպքերում: Հարբած վիճակում, թմրամիջոցներով կամ թունամիջոցներով արբեցած վիճակում աշխատանքի ներկայացած աշխատողին ձեռնարկության, հիմնարկի, կազմակերպության ադմինիստրացիան թույլ չի տալիս այդ օրը աշխատել:

Առաջադրանք

• Սկզբում ինքնուրույն, առանց օգտվելու որևէ գրականությունից, պատասխանում է հարցին։ Հետո իր գրածը համեմատում է օրենքի 20-րդ հոդվածի հետ։
• Դեղինով նշում է այն կետերը, որոնք իր գրածում կան, բայց օրենքում չկան։ Կարմիրով լրացնում է այն կետերը, որոնք ավելացրել է օրենքից։ Աշխատանքը տեղադրում է իր բլոգում։
• Դեղինով նշած կետերից ընտրում է երկուսը և հիմնավորում, թե ինչու այդ կետերը պետք է լինեին։

• Հարցեր՝
• Սովորողը իրավունք ունի
• Պարտավոր է․

• Հոդված 20
• 1. Ուսումնական հաստատություններում սովորողներն ունեն հավասար իրավունքներ և պարտականություններ: Դրանք սահմանվում են օրենքով և ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ:
• 2. Սովորողն իրավունք ունի`
• 1) ստանալու հանրակրթության պետական կրթական չափորոշչին համապատասխան կրթություն.
• 2) ծնողի համաձայնությամբ ընտրելու ուսումնական հաստատությունը և ուսուցման ձևը, ինչպես նաև տվյալ ուսումնական հաստատությունում առկա հոսքը, ստանալու կրթական վճարովի ծառայություններ.
• 3) անվճար օգտվելու ուսումնական հաստատության ուսումնանյութական բազայից.
• 3.1) ստանալ կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիքը բավարարելուն ուղղված աջակցություն.
• 4) մասնակցելու ներդպրոցական և արտադպրոցական միջոցառումների.
• 5) պաշտպանված լինելու ցանկացած ֆիզիկական և հոգեբանական ճնշումներից, շահագործումից, մանկավարժական և այլ աշխատողների ու սովորողների այնպիսի գործողություններից կամ անգործությունից, որով խախտվում են սովորողի իրավունքները, կամ ոտնձգություն է արվում նրա պատվին ու արժանապատվությանը.
• 6) ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ սահմանված կարգով մասնակցելու ուսումնական հաստատության կառավարմանը.
• 7) ազատորեն փնտրելու և մատչելիորեն ստանալու ցանկացած տեղեկատվություն, բացառությամբ օրենքով սահմանված դեպքերի.
• 8) ազատ արտահայտելու սեփական կարծիքն ու համոզմունքները.
• 9) օգտվելու օրենքով և ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ սահմանված այլ իրավունքներից:
• 3. Սովորողը պարտավոր է`
• 1) կատարել ուսումնական հաստատության կանոնադրության և ներքին կարգապահական կանոններով սահմանված պահանջները.
• 2) ստանալ հանրակրթության պետական չափորոշիչներին համապատասխան գիտելիքներ, ձեռք բերել և տիրապետել համապատասխան հմտությունների և կարողությունների, բավարարել սահմանված արժեքային համակարգին ներկայացվող պահանջները.
• 3) հաճախել և մասնակցել ուսումնական պարապմունքներին.
• 4) կատարել օրենքով և ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ սահմանված այլ պարտականություններ:–այո

Իմ գրած կետերը

Սովորողն իրավունք ունի՝

Սովորողն իրավունք ունի անվճար օգտվելու դպրոցի գրադարանից, գույքից։

Սովորողն իրավունք ունի անհրաժեշտության դեպքում փոխել իր դասարանը, դպրոցը։

Սովորողն ունի իր կարծիքն ասելու, ազատ խոսելու իրավունք։

Սովորողն իրավունք ունի անհրաժեշտության դեպքում փոխել իր դասարանը, դպրոցը։

Սովորողն իրավունք ունի բացակայել mental health-ի բատճառով:

աշակերտը ծնողի համաձայնությամբ իրավունք ունի ընտրելու ուսուցման ձևը

Սովորողը պարտավոր է՝

1. Սովորողը պարտավոր է մասնակցելու ամենօրյա ուսումնական ծրագրին 
2. Ստանալ գիտելիքներ իր տարիքին համապատասխան
3. Կատարելու ուսումնական հաստատության ներքին կարգապահական կանոնները։
4. Հարգել ուրիշների իրավունքները:

Capital punishment, death penalty or execution is considered as the infliction of death upon a person by judicial process as a punishment for an offence. Crimes that result in a death penalty are known as capital crimes. Death penalties are enforced on people who have performed profound malpractices and crimes.

In ancient times, the death penalties were more of a torture than that of punishments. The methods were torturous, and it would strain the body of the culprit in such a way that the pain would lead to their death.

Traditional methods of death penalties included devouring by animals like being thrown away to the lions, alligators or death by snake bites. Back-breaking was an ancient method of execution that avoided spilling of blood on the ground. Crucifixion was also a standard method of execution in the past which involved nailing the person to a cross and allowing it to perish.

Suffocating the criminal by carbon monoxide poisoning was also another method of execution. It was performed by burning coal inside a sealed room where the criminal would ultimately choke to death. Modern techniques are much quicker and less painful than the traditional methods of execution. Modern means of death penalties involve electrocution where the criminal is tied to the chair, and a high voltage current is passed through his body which can ultimately kill him. It mainly causes the failure of the heart.

Tranquilization or lethal injection is a method that gives the person a slow but painless death. It takes quite long for the criminal to die. The toxins in the injections act slowly and cause the slow death of the criminal. Hanging the criminal is the most common method of execution in recent times. The criminal is hung till death.

Another form of the death penalty in recent times is the shooting method where the culprit is shot in the head or the chest, which causes immediate death. In the Arabian and the Gulf Countries, the beheading method is used as the death penalty for the criminals. Beheading is decided based on the crime committed. It is a painful method where the head is cut off from the culprit’s body.

The role of public opinion and collective conscience plays a vital role in the imposition of death penalties in many countries. The punishment must befit the crime so that the court reflects the public abhorrence of the crime. The court must consider both the rights of the criminal as well as the rights of the victim and society at large while deciding the mode of execution.

Many think that death penalties are violating human rights, but still, it is practised in many countries. It not only prevents future crimes, but it makes a person think twice before committing a deadly crime. Death penalties are a harsh reality showing that the world is filled with culprits and criminal activities. Crimes have risen to such a level that  execution is the only way to stop deadly crimes.

Գլուխ 4. Ազգային ժողով

Հոդված 89. Ազգային ժողովի կազմը և ընտրության կարգը 
Ազգային ժողովը կազմված է առնվազն հարյուր մեկ պատգամավորից:

Ինքս շատ լավ տեղեկացված չեմ քաղաքականությունից և ազգային ժողովից, բայց գիտեմ, որ ներկա դրությամբ ՀՀ Ազգային ժողովը կազմված է հարյուր երեսունմեկ պատգամավորներից, որն ըսը իս շատ սխալ է։ Ընդհանրապես կարծում եմ, որ ԱԺ-ի կազմի թիվը չպետք է գերազանցի հարյուրը, որովհետև որքան պատգամավորների թիվը մեծ է, նույնքան էլ մեծ է ընդդիմադիրների թիվը, և այդ պատճառով երկիրն ունենում է բազմաթիվ ներքին խնդիրներ։

Հոդված 94. Ներկայացուցչական մանդատը 
Պատգամավորը ներկայացնում է ամբողջ ժողովրդին, կաշկանդված չէ հրամայական մանդատով, առաջնորդվում է իր խղճով և համոզմունքներով:

Պատգամավորների աշխատանքի բնույթը երկրի կառավարությանը ժողովրդի խնդիրները ներկայացնելն է և դրանք հարթող ճանապարհներ գտնելը։ Ըստ սահմանադրության պատգամավորները պետք է առաջնորդվեն խղճով և համոզմունքներով, սակայն կարծում եմ, որ այս կետով երկիրն ունի թերացում։

Հոդված 97. Պատգամավորի վարձատրության չափը և գործունեության այլ երաշխիքները
Պատգամավորի վարձատրության չափը և գործունեության այլ երաշխիքները սահմանվում են օրենքով:

Պատգամավորների վարձատրության չափը ֆիքսված է օրենքով, յուրաքանչյուրի համար։ Նաիրա Զոհրաբյանը հարցազրույցներից մեկում նշել է պատգամավորի աշխատավարձի չափը, և անձամբ կարծում եմ, որ դա համապատասխանում է նրանց կատարած աշխատանքին։

Հոդված 102. Ազգային ժողովի նիստերի իրավազորությունը 
Ազգային ժողովի նիստն իրավազոր է, եթե նիստի սկզբում գրանցվել է պատգամավորների ընդհանուր թվի կեսից ավելին:

Նիստի իրավազոր համարվելու համար անհրաժեշտ է պատգամավորների ընդհանուր թվի կեսից ավելիի ներկա գտնվելը, որովհետև եթե ազգային ժողովում հարց է քննարկվում, ապա կարևոր է յուաքանչյուր պատգամավորի առաջարկ և տեսակետ, լավագույն որոշումն ընդունելու համար։ Իսկ եթե ԱԺ-ի նիստն անցկացվեր ընդամենը մի քանի պատգամավորների ներկայությամբ, ապա կլինեին քիչ առաջարկներ և կարծիքներ։