ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔ
1.Գտնե՛լ համանուն բառերը և մեկնաբանե՛լ նրանց իմաստները։
- Նա երկու օր ավել աշխատեց։ — ավել (ավելորդ)
- Անկյունում դրված էր մի մաշված ավել։ — ավել (ցախավել)
- Վարպետը կատարեց դետալների յուղում։ — յուղում (յուղ քսել)
- Խոհարարը բանջարեղենը տապակեց յուղում։ — յուղ (կարագի/ձեթի մեջ տապակել)
- Զգեստ կարող դերձակը աշխատանքը կատարեց բարձր որակով։ — կարող (կատարող, գործող)
- Մեր կուրսում շատ կարող ուժեր կան։ — կարող (ընդունակ, հզոր)
- Քիմիական նյութերի ազդեցությամբ սկսվեց խմորում։ —խմորում (տարրերի փոփոխության գործողություն)
- Թխվածքի խմորում չամիչներ կային։ — խմորում (ալյուրը ջրի կամ կաթի հետ խառնելուց ու շաղախելուց ստացվող, թանձր մածուցիկ զանգված, որից հաց կամ այլ թխվածք են եփում)
- Ֆուտբոլիստը գեղեցիկ գոլ խփեց։ — գոլ (ֆուտբոլի խաղի ժամանակ գնդակը հակառակորդի դարպասի մեջ գցելը)
- Բաժակի մեջ գոլ ջուր կար։ — գոլ (ոչ շատ տաք, գաղջ)
2. Մեկնաբանե՛լ, թե ինչ իմաստներով կարող են ընկալվել տրված բառակապակցություններն ու նախադասությունները։
- բարձր հարկ — Շենքում գտնվող բարձր հարկեր կամ պետության կողմից գանձվող գումարների աճ՝ բարձր հարկ։
- ավել գնել — Գնել մի բան, որ ավելորդ է կամ գնել ցախավել։
- ոչխարի հոտ — Կենդանուց հոտ կամ ուղղակի ոչխարների խումբ, հոտ։
- մետաքսի կտոր — Շերամի որդուց արտադրված թելից պատրաստված կտոր կամ մետաքսյա թելի կամ գործվածքի նման նուրբ ու փայլուն բան։
- Նա ջրում է։ —Ոռոգել տարածքը կամ «ցրել» թեման։
- Նա գնում է։ — Հեռանում է կամ առնում է/ գնում է որևէ իր։
- Խավարում է։ — Մթնում է կամ աղոտ է դառնում։
3. Տրված համանուններով կազմել նախադասություններ։
- սեր (կաթի երեսի թանձր շերտ). սեր (զգացմունք) — Ես չեմ սիրում, երբ կաթը սառում է ու սեր է վրան հայտնվում։ Սերը բոլոր կենդանի էակներին բնորոշ խորը, հոգևոր զգացմունք է։
- կետ (կետանիշ, գծի հատվածի սահման). կետ (ջրային կաթնասուն կենդանի) — Սովորողները երբեմն չեն իմանում որտեղ դնել կետ նշանը։ Կետերը համրավում է ջրային/օվկիանոսային ամենամեծ կենդանիները։
- քանոն (ձողաշերտ՝ չափելու և ուղիղ գծելու համար). քանոն (երաժշտական գործիք) — Երկրաչափության դասերին միշտ պետք է քանոն ունենալ։ Քանոնը համարվում է հայակական ազգային նվագարան։
- դող (մարմնի սարսուռ). դող (անվին անցկացվող ռետինե շրջանակ) — Սառը եղանակի պատճառով դրսում գտնվողները դողում էին։ Ռետինե շրջանակ՝ դողը։
- տոն (ձայնաստիճան). տոն (նշանավոր իրադարձության նվիրված հանդիսավոր օր) — Երբ ծնողները բարկանում են, հաճախ իրենց տոնը բարձրացնում են։ Պետական տոները համարվում են ոչ աշխատանքային օրեր։
4. Արտագրե՛լ՝ փակագծերում տրված հարանուններից ընտրելով նախադասությանը համապատասխանողը։
- Գրախանութում վաճառվում է այդ բառարանի երկրորդ (հրատարակությունը, հրատարակչությունը)։
- Այդ (հրատարակությունը, հրատարակչությունը) լույս է ընծայել գրքի վերջին հատորը։
- Նա այդ գործում մեծ (երախտիք, երախտագիտություն) ունի։
- Այդ առաջարկը վեճերի ու քննարկումների (տեղիք տվեց, տեղի տվեց)։
- Ամենուրեք (փտում, փթթում) էին կանաչ այգիներն ու գեղեցիկ ծաղկանոցները։
- Բակում խաղացող երեխան (հովարով, հովհարով) գլխարկ էր դրել։
- Զարմացած երեխան (թոթովեց, թոթվեց) ուսերը։
- Մարզիկները մրցույթին մասնակցելու (հրավերք, հրավեր) էին ստացել։
- Ջրատար խողովակի (փականը, փականքը) նորոգեցին։
- Վարպետը (պատրաստականությամբ, պատրաստակամությամբ) օգնեց մեզ։
5. Գտնե՛լ և դո՛ւրս գրել հարանուն բառերն ու բառաձևերը. ո՞ր բառերն են (բառաձևերը) քերականական փոփոխության հետևանքով հարանուն դարձել այլ բառի։
Տաք ճառագայթ է, մրսած փաթիլ…
Մրսած փաթիլը դառնում է կաթիլ….
Եվ պիտի ելնի ծիլը հողից,
Եվ արտը կախվի լեռան կողից։
Եվ ծիլը պիտի դառնա ցողուն,
Ցողունը պիտի հասկահանի
Սվսվոցներով հասկանալի։
Եվ հասկը ուռած կոպերի տակ
Ամփոփի պիտի արևներ խակ….
Եզը գութանի գութն ու գրգիռն էր,
Ոգու կորովն ու արյան թրթիռն էր,
Ուղեծիր հանող նրա հրթիռն էր…
Ճակատագիրն էր։
Եզան կերածը դարման ու սեզ էր,
Ինքը բարության քայլող մի դեզ էր,
Համառ էր, բայց և խոնարհ ու հեզ էր….
Հայրենի հեռավոր ձորում
Քարերից երկինք է ծորում։
Հայրենի հեռավոր դռան
Ծաղկել են ծառերը նռան։
Թափառող թախիծն եմ հողիդ,
Հայրենի հեռավոր հովիտ։
(Համո Սահյան)
Հարանուն բառեր՝ փաթիլ, կաթիլ, հողից, կողից, հասկահանի, հասկանալի, տակ, խակ, գրգիռն, թրթիռ, սեզ, դեզ, հեզ, ձորում, ծորում։
ԱՐԱՔՍ ՔԱԼԻՋՅԱՆ 